İsimler
1. Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler
1.1. Özel İsimler
Özel isimler, tek bir varlığı belirten ve bu varlığa özgü olan isimlerdir. Özel isimler, kişi adları, şehir adları, kurum adları gibi belirli bir varlığı ifade eder ve büyük harfle başlar.
Örnek:
-
Kişi adları ve soyadları: Sezen Aksu, Elif Şafak, Barış Manço
-
Kıta, ülke, şehir isimleri: Asya, Japonya, Ankara, İzmir
-
Bölge, semt, cadde adları: Ege Bölgesi, Beşiktaş, Bağdat Caddesi
-
Dil, din ve mezhep adları: Almanca, Hinduizm, Şii
-
Eser isimleri: Nutuk, Masumiyet Müzesi, Hürriyet Gazetesi
-
Kurum, dernek ve işletme isimleri: İstanbul Üniversitesi, Kızılay, TEMA Vakfı, Migros
Uyarı:
-
Özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır.
Ülkemizdeki en kalabalık şehir olan İstanbul tarihi güzelliklerle doludur.
-
Özel isimlere gelen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.
İstanbul'dan giderken içime bir hüzün çöktü.
-
Özel bir isme yapım eki geldiğinde kesme işareti ile ayrılmaz. Yapım ekinden sonra gelen çekim ekleri de kesme işareti ile ayrılmaz.
Türkçe (Türk-çe), Türkçemiz (Türk-çe-miz)
1.2. Cins İsimler (Tür İsmi)
Cins isimler, aynı türden varlıkların ortak adıdır. Bir türü ya da grubu ifade eder ve genel isimlerdir.
Örnek:
-
Kişi: insan, öğrenci, doktor
-
Hayvan: kedi, köpek, kuş
-
Bitki: ağaç, çiçek, ot
-
Eşya: masa, sandalye, kitap
2. Varlıkların Sayılarına Göre İsimler
2.1. Tekil İsim
Tekil isimler, bir varlığı tek başına ifade eden isimlerdir. Çoğul eki almazlar ve tek bir varlığı belirtirler.
Örnek:
kitap, ev, çocuk
2.2. Çoğul İsim
Çoğul isimler, birden fazla varlığı ifade eden isimlerdir ve genellikle "-ler" veya "-lar" eki alırlar.
Örnek:
kitaplar, evler, çocuklar
Çoğul Ekinin Farklı Anlamları:
-
Hanedan veya soy anlamı: Osmanlılarda eğitim çok önemlidir.
-
Abartma anlamı: Yaradan kanlar fışkırıyordu.
-
Saygı anlamı: Doktor Beyler bugün müsait mi?
-
Yaklaşıklık anlamı: Elli yaşlarında bir adam geldi.
-
Zaman anlamı: Bu eser 1900'lerden kalma.
-
Benzerlik anlamı: O salonda birçok Einsteinlar vardı.
2.3. Topluluk İsim
Topluluk isimleri, birden fazla varlığı bir arada ifade eden ancak tek bir varlık gibi görülen isimlerdir. Çoğul eki "-ler/-lar" almazlar fakat anlamca birden çok varlığı ifade ederler.
Örnek:
ordu, sınıf, sürü, halk
Uyarı:
Topluluk ismi, "-ler/-lar" çoğul ekini alırsa çoğul isim olur.
-
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz. İleri!
3. Varlıkların Oluşuna Göre İsimler
3.1. Somut İsim
Somut isimler, beş duyu organımızdan herhangi biri ile algılayabildiğimiz varlıkları ifade eden isimlerdir. Görme, işitme, tatma, dokunma veya koklama yoluyla algılanabilirler.
Örnek:
elma (görme, tatma, koklama), müzik (işitme), parfüm (koklama), yastık (görme, dokunma)
3.2. Soyut İsim
Soyut isimler, beş duyu organımızdan herhangi biri ile algılayamadığımız, zihinde var olan kavramları ifade eden isimlerdir. Duygular, düşünceler, kavramlar soyut isimlerdir.
Örnek:
sevgi, mutluluk, adalet, özgürlük