top of page

Gerçek Anlam Mecaz Anlam Terim Anlam

1. Gerçek Anlam

Bir kelimenin en doğrudan, en açık anlamına "gerçek anlam" denir. Bu anlam zihnimizde canlandırdığımız ilk imgedir. Sözlüklerde bu anlam genellikle ilk sırada verilir ve bu sebeple gerçek anlam, sözlük anlamı olarak da adlandırılır.

Gerçek Anlam Örnekleri

Ağır

  • Taşıması zor olan sandığı kaldırmak için yardım istedi, çünkü çok ağırdı.

  •  Bu örnekte, "ağır" kelimesi, sandığın fiziksel ağırlığından, yani kilo cinsinden olan ağırlığından bahsetmektedir. Bu kullanım, kelimenin en temel ve somut anlamını yansıtır.

Boş

  • Odanın ortasında duran sandalye boştu, kimse oturmuyordu.

  • Burada "boş" kelimesi, sandalyenin üzerinde hiç kimsenin olmadığı anlamına gelir. Yani fiziksel olarak üzerinde bir nesne veya kişi bulunmayan durumu ifade eder.

İnce

  • Kitaplıktaki en ince kitabı seçti, çünkü hızlıca bitirmek istiyordu.

  • "İnce" kelimesi, bu örnekte kitabın sayfa sayısının az olması, dolayısıyla kalınlığının fiziksel olarak az olması anlamında kullanılmıştır. Bu, kelimenin somut ve gözle görülür bir özelliğe işaret ettiği bir kullanımdır.

Bayılmak

  • Sıcak havada uzun süre dışarıda kaldıktan sonra bayıldı.

  • "Bayılmak" kelimesi, bu cümlede fiziksel bir durum olan bilinç kaybını ifade eder. Aşırı sıcak veya başka bir sebeple vücudun geçici olarak normal işlevlerini yerine getirememesi sonucu bilincin yitirilmesi durumudur.

Not: Yukarıdaki örnekler, kelimelerin gerçek anlamlarının, günlük yaşamda karşılaştığımız somut ve açık durumları nasıl ifade ettiğini göstermektedir. Bu kullanımlar, kelimelerin akla gelen ilk anlamlarını temsil eder.

2. Mecaz Anlam

Kelimenin, benzetme ya da ilgi yoluyla ana anlamından sıyrılarak kazandığı yeni, genellikle daha soyut anlamına "mecaz anlam" denir. Mecaz anlam, kelimenin beklenenin dışında bir anlamda kullanılmasıyla oluşur.

Mecaz Anlam Örnekleri                                                           

Ağır

  • Sınav soruları o kadar ağırdı ki, çoğu öğrenci cevaplamakta zorlandı.

  • Bu örnekte, "ağır" kelimesi fiziksel ağırlık anlamında kullanılmamıştır. Mecaz anlamda, sınavın zorluğunu ifade etmek için kullanılmıştır; yani soruların anlaşılması veya çözülmesinin güç olduğunu ifade etmektedir.

Boş

  • Günlerini boş işlerle geçiriyor, hiçbir verimli çalışma yapmıyordu.

  • "Boş" kelimesi, bu cümlede fiziksel bir boşluktan bahsetmemekte, mecaz anlamda kişinin zamanını değersiz, önemsiz işlere harcadığını belirtmektedir.

İnce

  • Dostumun eleştirisi o kadar inceydi ki, ilk başta fark edemedim.

  • Burada "ince" kelimesi, fiziksel olarak zayıf ya da dar olma durumunu ifade etmez. Mecaz anlamda, eleştirinin kibar, dolaylı ve zarif bir şekilde yapıldığını, belki de doğrudan eleştirinin fark edilmesinin zor olduğunu anlatır.​

Bayılmak

  • Son bölümü okurken adeta bayıldım, o kadar sürükleyiciydi ki kitabı elimden bırakamadım.

  • "Bayılmak" kelimesi, bu örnekte fiziksel olarak bilinç kaybı yaşamak anlamında değil, mecaz anlamda kullanılmıştır. Kişinin, bir şeyden özellikle de bir kitaptan, filmdeki bir sahneden veya bir olaydan çok etkilenmesi, büyük bir hayranlık duyması anlamına gelmektedir.​

Spor    Ofsayt    Gol  Penaltı

3. Terim Anlam                                     

Sözcüklerin, özellikle belirli bir bilim dalı, sanat, spor veya meslek grubuna ait özel kavramları ifade etmek üzere kazandıkları anlamlara "terim anlam" denir. 

Terim Anlam Örnekleri                                                  

Resim  Perspektif  Palet  Sfumato

Tiyatro  Perde Monolog Replik

Uyarı: 

Kelimeler cümle içindeki anlamına göre gerçek, mecaz ya da terim anlamlı olurlar. Örneğin: Bu kutu boş. (gerçek anlam) Boş sözlerini kendine sakla. (mecaz anlam) Görüldüğü gibi “boş” sözcüğü cümledeki anlamına göre gerçek ya da mecaz anlamlı olur.

Aynı şey terim anlam için de geçerlidir. Örneğin: Pencerelere kalın bir perde astık. (gerçek anlam) "Tiyatroda ikinci perde, dramatik bir sahneyle başladı." (terim anlam)

bottom of page